De snelheid van het leven vertragen

In 1986 protesteerde de Italiaanse Carlo Petrini tegen de opening van een McDonalds restaurant in Rome. Het was het startschot voor de Slow Food beweging. Een tegencultuur die zich fel verzet tegen de verspreiding van het fast food gedachtengoed. De beweging streeft naar het behoud van traditionele en regionale gerechten en moedigt het kweken van planten, zaden en vee binnen de eigen gemeenschap aan.

Volgens Petrini is de mythe van Prometheus bepalend voor de wijze waarop de moderne wereld opereert. Ooit stal de titaan Prometheus het vuur van de goden en gaf dit vervolgens aan de mens. Vuur was de eerste echte technologie die de mensheid een stap verder in haar evolutie bracht. Hierna volgden technologiëen als de stenen beitel, het wiel, buskruit, het licht, de auto, televisie, nucleaire wapens, ruimtevaart, internet, biotechnologie, nanotechnologie, kernfusie en zelfs cybergenetische individuen elkaar in een razendsnel tempo op. “In het derde millennium komt de mythe van Prometheus niet langer overeen met de wensen van de hedendaagse mens. In plaats daarvan moeten we kijken naar de figuur Noach. Geconfronteerd met de uitwassen van de modernisering, moeten we niet langer proberen de wereld te veranderen, maar om deze juist te redden.”

Het “Slow Food Manifesto” verzet zich tegen het juk dat de Industriële Revolutie de mensheid heeft opgelegd. De focus op snelheid heeft ons afgeleid van de echte dingen waar het om draait in het leven. We moeten een pas op de plaats nemen. Vertragen als het ware, om weer oprecht te kunnen genieten: “Born and nurtured under the sign of Industrialization, this century first invented the machine and then modelled its lifestyle after it. Speed became our shackles. We fell prey to the same virus: ‘the fast life’ that fractures our customs and assails us even in our own homes, forcing us to ingest ‘fast- food’. Homo sapiens must regain wisdom and liberate itself from the ‘velocity’ that is propelling it on the road to extinction. Let us defend ourselves against the universal madness of ‘the fast life’ with tranquil material pleasure.”

Van snelheid naar realtime

Met het aanbreken van het informatietijdperk heeft het begrip “snelheid” definitief haar glans verloren. In een wereld die alsmaar complexer wordt doordat alles en iedereen met elkaar verbonden wordt, heeft snelheid geen betekenis meer. Snelheid is vervangen door “real-time”.

In 1996 deed de filosoof Ivan Illich tijdens een conferentie in Amsterdam de volgende uitspraak: “We might already be beyond the age of speed by moving into the age of real-time. The move towards real-time is one way out of the world of speed.” Of zoals de Finse visionair Teemu Arina het zo mooi verwoordt “We move from the mechanical age of speed into the digital age of real-time.”

We gaan van de “mechanical age of speed” naar de “digital age of real-time”. Onze voorouders zeiden ook al dat ze het niet meer konden bijbenen, maar in het digitale tijdperk wordt snelheid “nu”, realtime dus.

De industriële revolutie bracht een focus op snelheid met zich mee. Zo snel en efficiënt mogelijk een product ontwikkelen en dit vervolgens via een uitgekiend marketingplan met behulp van de bestaande massamedia door het consumentenkanaal heen loodsen. Loskoppelen van context en tijd. Deze wijze van benadering heeft zich tot aan de eenentwintigste eeuw voortgezet. Nu we ons in het tijdperk van realtime begeven, zien we dat er een andere rolverdeling tussen consumenten en producenten ontstaat. Dankzij tools als Twitter, Facebook, Foursquare en Pinterest worden context en tijd weer met elkaar verbonden.

Wie zich echter verdiept in de wereld van de sociale netwerken wordt blootgesteld aan een tsunami van berichten die om onze aandacht schreeuwen. Weinigen zijn in staat om aan deze verslavende impulsen het hoofd te bieden. Voortdurend worden we afgeleid en in de maalstroom van informatie meegezogen, waar het heel moeilijk is om het hoofd boven te houden. Als gevolg hiervan kunnen we ons moeilijk concentreren en schrijver Nicholas Carr beweert in zijn boek “The Shallows” zelfs dat we er dom van worden. “What we seem to be sacrificing in all our surfing and searching is our capacity to engage in the quieter, attentive modes of thought that underpin contemplation, reflection and introspection. The web never encourages us to slow down. It keeps us in a state of perpetual mental locomotion.” Niet verwonderlijk dat een aantal lieden pleiten voor een “langzamer” web.

Roep om The Slow Web

In het artikel “Cinema isn’t dead, it’s just different” schreeft Jim Emerson voor het eerst over een soort van Slow Food beweging voor het web: “We need a Slow Internet Movement along the lines of Slow Food and Slow Cinema, if we’re really going to take advantage of the archival nature of the web. It’s not just about being first and fast and superficial; it’s an opportunity to consider a spectrum of arguments and evidence.”

Zijn argument werd kort daarna opgepikt door Rebekka Blood die in haar artikel “The Slow Web (plus: the modern experience of film-watching)” voor het eerst de term Slow Web gebruikte. In haar artikel legt ze uit dat het populaire web te vergelijken is met een “hyper-paced newspaper” waarin de berichten elkaar in een noodtempo opvolgen, zonder dat de relevantie van een bepaald artikel blijkt. Artikelen zijn niets anders dan digitale snacks. Fast food voor digitale junkies. Volgens Blood is het Slow Web te vergelijken met een boek. Iets wat je niet in een keer uitlees. Maar waar je voor moet gaan zitten en in meerdere malen verteert. “The Slow Web would be more like a book, retaining many of the elements of the Popular Web, but unhurried, re-considered, additive. Research would no longer be restricted to rapid responders. Conclusions would be intentionally postponed until sufficiently noodled-with. Writers could budget sufficient dream-time before setting pixel to page. Fresh thinking would no longer have to happen in real time.”

Wat is het Slow Web niet?

Recentelijk kreeg het artikel “The Slow Web” van Jack Cheng veel aandacht. In het artikel legt hij uit wat de Fast Web is en waarom we dit juist niet willen: “What is the Fast Web? It’s the out of control web. The oh my god there’s so much stuff and I can’t possibly keep up web. It’s the spend two dozen times a day checking web. The in one end out the other web. The web designed to appeal to the basest of our intellectual palettes, the salt, sugar and fat of online content web. It’s the scale hard and fast web. The create a destination for billions of people web. The you have two hundred twenty six new updates web. Keep up or be lost. Click me. Like me. Tweet me. Share me. The Fast Web demands that you do things and do them now. The Fast Web is a cruel wonderland of shiny shiny things.”

Het Fast Web is een plek waar we eigenlijk niet willen zijn, hoe verleidelijk het ook is. Cheng zet in zijn stuk een aantal kenmerken van het Fast Web uit tegen die van het Slow Web.

1. Realtime versus Tijdig – Om dit verschil uit te leggen, haalt Cheng de applicatie  Instapaper aan. Zaken die je aandacht vragen kun je beter bewaren tot het moment dat je daadwerkelijkheid de tijd hebt om iets gedegen tot je te nemen.
2. Willekeur versus Ritme – Willekeur zorgt ervoor dat je voortdurend wordt afgeleid. Een tweet, een Facebook status update, het versplintert keer op keer je aandacht. Veel beter is het om op gezette tijden informatie te consumeren.
3. Veeleisendheid versus Gematigdheid – Moderatie speelt een grote rol in het Slow Web. Het gaat erom om zo effectief mogelijk gebruik te maken van de tijd die het individu heeft. Virtuele Persoonlijke Assistenten zoals een Apple’s Siri zullen in de toekomst een steeds grotere rol spelen in het Slow Web, omdat zij ervoor zorgen dat de juiste informatie op het juiste tijdstip naar je toe wordt gestuurd.
4. Informatie versus Kennis – “Information passes through you; knowledge dissolves into you.” Op basis van informatie moet je acties kunnen nemen. Dit kan pas wanneer informatie is omgezet in kennis. Kennis inzetten als kracht, als hefboom, door van alle kanten data te verzamelen, op te slaan, te verwerken, te delen en te exploiteren wordt een belangrijk nieuw principe in het tijdperk van Big Data.

Stilstaan is vooruitgang

Inmiddels bestaat er een Slow Web Manifesto. Gepleit wordt voor het feit dat mensen weer een leven moeten hebben. Niet langer een slaaf van de technologie. Niet langer leven volgens de doctrine van Prometheus: “Ultimately, the philosophy behind the Slow Web movement (as it currently stands) is that users should have a life. […] While there are most certainly merits to a real-time web, it is the philosophy of the Slow Web movement that users should not be slaves to it.“

Onmiddellijkheid moet meer plaatsmaken voor gepastheid. Niet anti-realtime maar in-context. Nieuwe technologiëen zoals een Apple’s Siri, Google’s Now of IBM’s Watson helpen om deze vertraging te realiseren. We hoeven onze tijd niet over te geven aan technologieën waarvoor tijd niet bestaat. In het kader van de Slow Web movement gaat het om technologie die ons niet afleidt, maar onze aandacht vraagt op het juiste moment. Het gezegde “Stilstaan is achteruitgaan” gaat in het geval van het Slow Web niet op. We moeten juist stil staan om te reflecteren en diep na te denken teneinde een stap voorwaarts te maken.

Met dank aan Thomas van Manen.

Bronnen

Bloem, Jaap en Sander Duivestein, “We the Web: De herovering van het leven op de hectiek”, 2011, http://www.frankwatching.com/e-books/trendrapport-we-the-web/

Bloem, Jaap, Menno van Doorn, Sander Duivestein Thomas van Manen en Erik van Ommeren, “Helderheid creëren met Big Data”, 2012, http://blog.vint.sogeti.com/?p=4559

Carr Nicholas, “Does the Internet Make You Dumber?”, 2010, http://online.wsj.com/article/SB10001424052748704025304575284981644790098.html

Carr, Nicholas, “The Shallows: What the Internet Is Doing to Our Brains” , 2010, W. W. Norton & Company

Cheng, Jack, “The Slow Web”, 2012, http://blog.jackcheng.com/post/25160553986/the-slow-web

Duivestein, Sander, “Computer is slimmer dan de mens”, 2011, http://www.frankwatching.com/archive/2011/02/18/computer-is-slimmer-dan-de-mens/

Duivestein, Sander, “De toekomst van virtuele persoonlijke assistenten”, 2012, http://www.frankwatching.com/archive/2012/04/19/de-toekomst-van-virtuele-persoonlijke-assistenten/

Duivestein, Sander, “Google X – De weg naar een nieuwe toekomst”, 2012, http://www.frankwatching.com/archive/2012/06/30/google-x-de-weg-naar-een-nieuwe-toekomst/

Duivestein, Sander, “Maakt Google’s Project Glass de iPhone overbodig?”, 2012, http://www.sanderduivestein.com/2012/04/05/maakt-googles-project-glass-de-iphone-overbodig/

Duivestein, Sander, “Moving into the Age of Realtime”, 2009, http://www.frankwatching.com/archive/2009/04/22/26240/

Duivestein, Sander, “Snack Cultuur in 2011”, 2011, http://www.sanderduivestein.com/2011/04/28/snack-cultuur-in-2011/

Duivestein, Sander, “Slow Tech: voorkom een cultuur gebaseerd op afleiding”, 2012, http://www.frankwatching.com/archive/2012/06/22/slow-tech-voorkom-een-cultuur-gebaseerd-op-afleiding/

Emerson, Jim, “Cinema isn’t dead, it’s just different”, 2010, http://blogs.suntimes.com/scanners/2010/06/cinema_isnt_dead_its_just_diff.html

Flanagan, Matthew, “Towards an Aesthetic of Slow in Contemporary Cinema”, 2008, http://www.16-9.dk/2008-11/side11_inenglish.htm

Popham, Peter, “Carlo Petrini: The Slow Food gourmet who started a revolution”, 2009, http://www.independent.co.uk/life-style/food-and-drink/features/carlo-petrini-the-slow-food-gourmet-who-started-a-revolution-1837223.html

“Slow Food Manifesto”, http://www.slowfood.com/_2010_pagine/com/popup_pagina.lasso?-id_pg=121