De huidige krediet crisis maakt pijnlijk duidelijk dat het kapitalisme niet zonder fouten is “Zelfregulering, eigenbelang, hebzucht en het zinloze consumentisme” hebben het systeem doen falen. Blindelings is vertrouwd op de werking van markt. “Niet slechts als distributiemechanisme, maar ook als leverancier van gelijkheid, rechtvaardigheid en zelfs vrijheid”.
In 2005 liet Fed-directeur Alan Greenspan in een toespraak weten: “Private regulering is in het algemeen veel beter gebleken om het nemen van excessieve risico’s tegen te gaan dan overheidstoezicht”. In 2008 moest hij in een hoorzitting voor het Amerikaanse Congres bakzeil halen: “Ik maakte een fout met te veronderstellen dat het eigenbelang van organisaties, speciaal van banken, zo danig was dat zij het best in staat waren om hun eigen aandeelhouders te beschermen en hun aandeel in de bedrijven.”

De wereld draaide letterlijk om geld in de afgelopen decennia. Geld koppelde iedereen en alles aan elkaar. Recentelijk zien we de opkomst van een ander netwerk. Het Wereld Wijde Web verbindt iedereen en distribueert informatie uiterst efficient. Technologie is de nieuwe spil waar de aarde om ronddraait.Met het falen van kapitalistische systeem wordt langzamerhand duidelijk dat een fundamentele verandering plaats vindt. Een verschuiving van transacties naar relaties wordt zichtbaar.

De spelregels van de atomeneconomie van de 20ste eeuw zijn niet langer van toepassing op de bitseconomie van de 21ste eeuw. In de atomeneconomie wordt de waarde van een product of een dienst uitgedrukt in geld. Het is de voornaamste prikkel om wel of geen actie te ondernemen. Voor niets gaat de zon op. Geld opent gesloten deuren. En geld doet rare dingen met mensen. Dure kleding, grote auto’s, kasten van huizen, bedoeld om te laten zien hoe welvarend je wel niet bent. Het kapitalisme verschaft een ideale voedingsbodem voor deze zinloze consumptie. De focus ligt op het verdienen van zoveel mogelijk geld. Op het materiële aspect. De sociale component – het immateriële, het goed doen voor een ander – wordt gemakshalve over het hoofd gezien.

De digitalisering van de samenleving heeft duidelijk gemaakt dat de wereld niet alleen om geld draait. Het schrijven voor Wikipedia, het ontwikkelen aan Linux, het uploaden van foto’s in Flickr, het bewaren van favorieten in Del.icio.us zijn allemaal voorbeelden waaraan de participanten geen stuiver verdienen. De immateriële aspecten van deze bijdrage zijn voor de persoon in kwestie vele malen belangrijker dan een geldelijke vergoeding. Totaal andere zaken komen hierbij om de hoek kijken. Het online samenwerken, het delen van kennis, je op het web uiten maken allen onderdeel uit van de klim naar de hoogste sport op de ladder van Maslow. Niks geen geld. Maar gewoon omdat ik, jij en wij er met zijn allen beter van worden. Samen op weg naar een betere wereld.

De virtualisering van de fysieke wereld doet inzien dat eerdere aannames ten aanzien van de economie niet langer gelden en dat ze radicaal aangepast moeten worden. Niet langer volstaat een simplistisch model van de werkelijkheid. De nieuwe wereld is voortdurend in beweging. Verandert continu. Een wereld met een geheel eigen dynamiek. Het is een wereld op zich. Een systeem van systemen. Een ecosysteem dat zich zelf in stand houdt. Voorheen was onze economie niets anders dan een machine die werd bestuurd door de grote multinationale ondernemingen. Nu is onze economie veranderd in een organisch geheel waarvan wij allen onderdeel uitmaken. Een globale netwerksamenleving. De beurskoers is de hartslag van dit bijzonder complexe organisme. Een kleine verstoring heeft direct grote gevolgen.

Het idee dat een economie een transparant en rationeel systeem is, dat uit zichzelf steeds weer een nieuwe balans zoekt waarbij vraag en aanbod elkaar vinden, wordt niet langer ondersteund door een groeiend aantal deskundigen. De nieuwe economische wetenschap beschouwt de economie als een Complex Adaptief Systeem (CAS) – een begrip dat door onderzoekers van het Santa Fe Instituut in Nieuwe Mexico aan het eind van de vorige eeuw is beschreven – dat altijd in beweging is en slechts kortstondige evenwichten kent. Deze wetenschap is gebaseerd op de complexiteits theorie en brengt nieuwe inzichten ten aanzien van economische voorspellingen, strategische planning en risico management.

De markten van tegenwoordig zijn fundamenteel chaotisch: ze zijn complex, niet-lineair en letterlijk zo onvoorspelbaar als het weer. De aard van het beestje (nature of the firm) is definitief veranderd: de natuur heeft zijn loop gehad. De economie heeft zijn eigen ondoorzichtige ecosysteem met een geheel eigen en bijzonder moeilijk te besturen dynamiek.

De wereld draait niet langer om transacties, maar om relaties. Het begrip waarde verandert hierdoor. Dankzij het Wereld Wijde Web nemen transactiekosten af, ze naderen nul als het ware. Waarde gaat niet langer om hoeveel geld iets kost, het gaat om de beleving / het nut dat iemand ervaart bij het gebruik van een goed of een dienst.

He bedrijfsleven en de overheid richten momenteel hun aandacht op de huidige krediet crisis. En dit is bijzonder jammer. Er is namelijk veel meer aan de hand. De krediet crisis is slechts onderdeel van een groter geheel. Op wereldwijd niveau hebben we namelijk te maken met een overlevingscrisis. De manier waarop we leven staat ter discussie. Eeuwenlang is de aarde beschouwd als een onuitputtelijke bron. Praktijk leert ons echter dat we tegen de grenzen aanlopen. De toekomst van de mens staat op het spel. Op korte termijn moeten we het hoofd bieden aan wereldwijde problemen, zoals bijvoorbeeld de opwarming van de aarde, de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en het wereldwijde gebrek aan schoon drinkwater.

Transparantie staat centraal in de bitseconomie. Informatie is voor alles en iedereen realtime beschikbaar. Het feit dat iedereen gebruik kan maken van deze data zorgt ervoor dat een versnelling in kennis optreedt. Een versnelling die hard nodig is om de problemen, waarmee onze wereld zich geconfronteerd ziet, op te lossen. Het cognitieve surplus van onze gecombineerde talenten zal ons in staat stellen om de wereld ten goede te veranderen.

Op dit moment worstelen we nog met de scheiding van de fysieke en de virtuele wereld. We zien deze twee voortdurend los van elkaar. Dit is een illusie. Er is slechts één wereld waarin we leven. De fundamentele transformatie die we nu doormaken moet deze ogenschijnlijke barriere slechten. Na het voltrekken van dit paradigma verschuiving zal de wereld er voorgoed anders uitzien. Een wereld waarin waarde en groei een andere betekenis hebben gekregen.

Deze transitie gebeurt niet vanzelf. Regulering van bovenaf is vereist. Een netwerk van globaal toezicht moet ervoor zorgen dat fouten uit het verleden niet opnieuw worden gemaakt. . Instituten op wereldniveau die eigenaar worden van een specifiek probleem. Instituten die ook het mandaat hebben om bepaalde beslissingen in het algemeen belang te nemen. Wanneer deze instituten zijn gerealiseerd kunnen we met zijn allen de vruchten plukken van het nieuwe tijdperk.

Be Sociable, Share!

•