Bron: http://www.fd.nl/artikel/11817410/twitter-revolutie-stuit-realpolitiek
De nieuwe tijd vraagt om verandering van onderop. Dat is het antwoord op de leiderschapscrisis.
De ‘Twitter-revolutie’, zo worden de taferelen die zich afspelen in Iran al genoemd. Het maakt niet uit hoeveel journalisten het regime in Teheran arresteert, het nieuws over de demonstraties van de oppositie komt toch naar buiten. Ook het blokkeren van internetsites en mobiele netwerken helpt niet. De digitale revolutie heeft de afgelopen week gewonnen van de islamitische revolutie, ook al is nog verre van duidelijk of dat voldoende is voor een politieke koerswijziging.
Het verzenden van korte berichtjes via Twitter is in Iran niet alleen een mooie manier om informatie te verspreiden en demonstraties te organiseren. Het is ook een voorbeeld van de nieuwe gemeenschappen die zich dankzij de digitale revolutie op allerlei gebied vormen. De Facebook-site van presidentskandidaat Mousavi speelde een belangrijke rol bij het verzamelen van moed door zijn aanhangers, op de fotosite Flickr en het filmpjeswalhalla YouTube kan iedereen zien wat we van de ayatolla’s niet mogen zien. En wie meer wil weten over de politieke antecedenten van Mousavi kan terecht op Wikipedia. Op al die sites gaat het om kijken, maar ook om meedoen.
‘De jonge generaties zijn opgegroeid in een digitale eeuw, zij vinden elkaar moeiteloos via sociale netwerken en kiezen op een heel natuurlijke manier voor samenwerking. In de VS hebben ze net hun nieuwe president gekozen’, zei Don Tapscott, auteur van succesvolle boeken over de digitale wereld, deze week op een symposium van VINT, de denktank van automatiseerder Sogeti.
Daar ging het maar heel zijdelings over Iran. Onze eigen crisis stond centraal. En de vraag of we, als het straks weer wat beter gaat, doorgaan op de ingeslagen weg, of dat we de moed hebben om de bakens echt te verzetten. Tapscott schetste een somber beeld van de huidige situatie: een failliet financieel systeem, stokkende energievoorziening, grote milieuproblemen, onderwijs dat onze kinderen niet boeit, overheden die geen geld hebben voor publieke voorzieningen en industriële bedrijven die in doodsnood verkeren.
Deprimerend? Misschien, maar de Amerikaan Tapscott zit boordevol optimisme. Want we hebben in internet niet alleen een mondiaal platform om ‘content’ te verspreiden, maar vooral een medium om massaal samen te werken. Op allerlei vernieuwende manieren. Dat is politiek interessant om al die brandende kwesties aan te pakken, maar ook commercieel relevant voor bedrijven. Als ze maar het lef hebben om de luiken open te zetten, echt te luisteren naar hun klanten, bereid zijn die klanten en heel veel anderen in te schakelen bij de ontwikkeling van nieuwe producten. Kijk naar de open manier waarop het besturingssysteem Linux is ontwikkeld, daar ligt volgens hem de toekomst.
Het klinkt prachtig, maar de congreszaal vol met hoger middenkader uit de ICT, gaf zich niet gewonnen. Zij hadden vragen waaruit bleek dat ze wat het openzetten van die luiken betreft geen hoge verwachtingen hebben. Ook in de wandelgangen bleken deelnemers zich ingesnoerd te voelen binnen hun bedrijf en beperkt in hun creativiteit. Tapscott had ze gewaarschuwd: we hebben ook een leiderschapscrisis. Die leiders zullen volgens hem als laatste
veranderen.
De nieuw tijd vraagt daarom volgens hem om verandering van onderop. Verandering die komt van de mensen op de vloer. Leiderschap is in die visie een persoonlijke kans voor iedereen om een bijdrage te leveren aan de toekomst van het bedrijf. Of de kans om via creatief gebruik van digitale middelen mensen te mobiliseren voor een politiek doel, de verkiezing van de eerste zwarte president van de Verenigde Staten bijvoorbeeld.
De Iraniërs die nu de straat op gaan en de moed hebben om de knokploegen van president Ahmadinejad te trotseren, vormen ook zo’n beweging van onderop. Zij richten zich tegen leiders die hún vrijheid aan banden leggen, hun politieke en sociale vrijheid. Dergelijke bewegingen zijn er in de geschiedenis vaker geweest, ze staan beschreven in Wikipedia en overigens ook in echte boeken.
Maar door de nieuwe media ontstaat wel een andere dynamiek. De stille wensen van mensen die onder een repressief regime leven, krijgen een uitlaatklep. Mensen vinden steun bij elkaar, en kunnen veel sneller woorden in daden omzetten. Een saaie verkiezingscampagne kon daardoor in Iran op de valreep een ongekende dynamiek krijgen. Voor de man die ook van dergelijke digitale thermiek heeft geprofiteerd, maakt dat het politieke leven overigens niet gemakkelijker. President Obama stelt zich zeer terughoudend op over Iran, want hij weet dat openlijke steun voor Mousavi in de Iraanse
verhoudingen gelijk staat aan een kus des doods. Obama weet ook dat de kans aanwezig, of zelfs groot is, dat hij straks met president Ahmadinejad zaken moet proberen te doen over de Iraanse nucleaire ambities. Twitter-revoluties betekenen zeker niet het einde van de buitenlandspolitieke traditie waarin realisme en pragmatisme de boventoon voeren.
